Trong những năm gần đây, vấn đề sức khỏe tâm lý và hành vi học tập của học sinh trung học phổ thông (THPT) đã trở thành mối quan tâm lớn của toàn x hội. Ở lứa tuổi này, các bạn học sinh bước vào giai đoạn có nhiều biến động mạnh mẽ về tâm sinh lý, nhận thức và cảm xúc. Áp lực từ việc học tập, định hướng nghề nghiệp, kỳ vọng của gia đình – thầy cô cùng với ảnh hưởng của mạng xã hội khiến nhiều học sinh rơi vào tình trạng mất cân bằng cảm xúc, giảm động lực học tập và rối loạn giấc ngủ. Những biểu hiện như ngủ không sâu, khó tập trung, dễ cáu gắt, học trước quên sau đang trở nên phổ biến trong môi trường học đường.

Theo báo cáo của Viện Xã hội học (2022), 21,7% thanh thiếu niên Việt Nam gặp vấn đề về sức khỏe tâm lý, song chỉ có 8,4% trong số đó có khả năng tiếp cận được với các dịch vụ hỗ trợ chuyên nghiệp. Một trong những yếu tố âm thầm nhưng có ảnh hưởng sâu sắc đến trạng thái cảm xúc và hành vi học tập là chất lượng giấc ngủ – đặc biệt là giai đoạn ngủ REM (Rapid Eye Movement). Đây là giai đoạn giấc ngủ có hoạt động não bộ mạnh, gắn liền với quá trình xử lý thông tin, ghi nhớ và điều tiết cảm xúc.

Các nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng thiếu ngủ REM hoặc rối loạn giấc ngủ REM có thể dẫn đến giảm khả năng tập trung, mất cân bằng cảm xúc, dễ cáu gắt và giảm hiệu quả học tập. Tuy nhiên, tại Việt Nam, những nghiên cứu ứng dụng giấc ngủ REM trong điều chỉnh hành vi học tập và cân bằng cảm xúc của học sinh vẫn còn rất ít, đặc biệt ở cấp THPT – nơi học sinh phải đối mặt với kỳ thi tốt nghiệp và định hướng tương lai nghề nghiệp.

Qua khảo sát sơ bộ tại phường Phúc Yên, tỉnh Phú Thọ, nhóm nghiên cứu nhận thấy nhiều học sinh có dấu hiệu mất ngủ, thức khuya học bài, lệch nhịp sinh học, dẫn đến giảm động lực học tập, dễ rơi vào trạng thái căng thẳng và mệt mỏi kéo dài. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hiểu rõ hơn vai trò của giấc ngủ REM đối với hành vi học tập và trạng thái cảm xúc của học sinh, từ đó xây dựng các giải pháp hỗ trợ khoa học và khả thi trong giáo dục học đường.

Xuất phát từ thực tiễn đó, chúng tôi quyết định lựa chọn đề tài: “Sức mạnh của giấc ngủ REM trong điều chỉnh hành vi học tập và cân bằng cảm xúc ở học sinh THPT tại phường Phúc Yên – Phú Thọ”. Đề tài hướng tới việc làm rõ mối quan hệ giữa giấc ngủ REM, hành vi học tập và cảm xúc của học sinh, góp phần đề xuất mô hình can thiệp hành vi học tập dựa trên nhịp sinh học và giấc ngủ khoa học. Nghiên cứu không chỉ mang ý nghĩa lý luận trong lĩnh vực tâm lý học hành vi và khoa học giáo dục, mà còn có ý nghĩa thực tiễn cao trong việc xây dựng lối sống học đường lành mạnh, nâng cao chất lượng học tập và sức khỏe tinh thần cho học sinh trung học phổ thông hiện nay.